lente - etymologie

lente zn. ‘voorjaar, jaargetijde tussen winter en zomer’
Onl. lentin in de samenstelling lentinmanoth ‘lentemaand, maart’ [ca. 1050; CG II-1, 122]; mnl. leinten ‘lente’ [1240; Bern.], ook lente- in de samenstelling lentelec ‘als in de lente’ [1240; Bern.], lentin. somer. heerfst. ende winter [1285; CG II], in dien lenten ‘in de lente’ [1289; CG I], toer onse vrouwen missen der lente ‘op de dag van het Mariafeest in de lente (Maria-Boodschap, 25 maart)’ [1331; MNW wiltganc].
Mnd. lenten; ohd. lenzin, lengizi(n), langez (nhd. dial. Länges, Langis), lenzo ‘voorjaar’ (nhd. Lenz, in de standaardtaal vervangen door Frühling); oe. lencten (ne. Lent ‘vastentijd’). Men voert deze woorden meestal terug op een samenstelling pgm. *langa-tina-, letterlijk ‘lange dagen’: de lente is de periode waarin de dagen langer worden. Voor het eerste lid zie → lang. Pgm. *tina- ‘dag’ komt in het Germaans verder alleen voor in got. sinteins ‘dagelijks’ maar heeft wel diverse Indo-Europese verwanten.
De lente is eigenlijk de periode van de lengende dagen; misschien moet men daarom uitgaan van een afleiding *langat-īn- bij een werkwoord *langat-jan- ‘verlengen, langer worden’. Hoewel *-īn- een frequent achtervoegsel is voor abstracta, hoort bij een werkwoord op *-atjan- echter meestal een abstractum op *-atja- (Krahe/Meid III, 176).
De -g- is in sommige vormen, waaronder de Nederlandse, uitgevallen door assimilatie.
Met het bovengenoemde woord voor ‘dag’ zijn verwant: Latijn -din- in nūndinae ‘weekmarktdag’; Sanskrit dīna- ‘dag’; Litouws dienà ‘dag’; Oudkerkslavisch dĭnĭ ‘dag’ (Russisch den'); Oudiers trēdenus ‘periode van drie dagen’; < pie. *dein-, din-, afleiding van pie. *dei- (IEW 183-187) zoals in Latijn diēs ‘dag’, zie → joviaal, → journaal 1 en → dies.
De oorspr. mnl. vorm was lenten. Periodeaanduidingen komen vaak voor in verbogen vormen, in dit geval (in, enz.) lentene. In een verzwakte vorm lenten kon -en geïnterpreteerd worden als uitgang van de zwakke verbuiging, waardoor een nominatief lente kon ontstaan.


bron